Płaskostopie podłużne nabyte – przyczyny bólu stóp

Przyczyny bólu stóp związanego z nabytym płaskostopiem podłużnym u dorosłych mogą mieć różne podłoże. Ból stopy lub stawu skokowego nasila się wraz z pogłębianiem się płaskostopia i zwiększaniem stopnia przeciążenia struktur biorących udział w stabilizacji sklepienia stopy. W przypadku bolesnego płaskostopia należy zgłosić się na badanie stóp, by wykryć przyczynę dolegliwości. Celem leczenia zachowawczego jest ograniczenie dalszych przeciążeń ścięgien, mięśni i stawów oraz poprawa komfortu chodzenia. Cel ten można zrealizować poprzez noszenie specjalistycznych wkładek ortopedycznych.

Przyczyny bólu stóp z płaskostopiem podłużnym u dorosłych

Niewydolność ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego

Najczęstszą przyczyną progresji płaskostopia u dorosłych jest postępująca niewydolność ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego. Może dojść do zapalenia pochewki ścięgnistej, a w samym ścięgnie rozwijają się ogniska tzw. tendinozy. Przeciążenie ścięgna wywołuje ból pod kostką przyśrodkową i/lub ból zlokalizowany na przyśrodkowo-dolnej części stopy. Bardzo często ból stopy występuje w miejscu przyczepu końcowego jednej z odnóg ścięgna do kości łódkowatej.

Początkowo ścięgno mięśnia piszczelowego tylnego pobolewa wzdłuż jego przebiegu, ale zachowuje swoją wydolność poprzez czynne odwracanie tyłostopia w trakcie ruchu wspięcia na palce. Z czasem postępujące uszkodzenie ścięgna powoduje niemożność odwrócenia pięt w kierunku inwersji.

Przeciążenie ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego częściej rozwija się u osób:

z nadwagą lub wyczynowo uprawiających sport, które już posiadają płaskostopie,
chorych na reumatoidalne zapalenie stawów,
z zespołem stopy cukrzycowej,
po urazach stopy i stawu skokowego.

Przeciążenie więzadeł i rozcięgien

Niewydolność mięśniowej stabilizacji sklepienia stopy powoduje przenoszenie nadmiernych obciążeń na bierny aparat ruchu. Nadwyrężeniu często ulega rozcięgno podeszwowe oraz więzadło piętowo-łódkowe podeszwowe ograniczające nadmierne wypłaszczenie stóp. W dużej deformacji płasko-koślawej rozciągnięciu może ulec także więzadło trójgroniaste stabilizujące staw skokowy od strony przyśrodkowej.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów

Postępująca deformacja stopy i stawu skokowego przyspiesza zużywanie się chrząstki stawowej. Zmiany zwyrodnieniowe mogą dotyczyć stawu piszczelowo-skokowego, skokowo-piętowego, stawów poprzecznych stępu, stawów Lisfranca oraz stawów palców. Na zdjęciach rentgenowskich widoczne są m.in. zwężenia szpar stawowych oraz naroślą kostne (ostefity) ograniczające ruchomość stopy.

Konflikt kostny

W zaawansowanej stopie płasko-koślawej może dochodzić do bolesnego konfliktu kości strzałkowej z boczną powierzchnią kości piętowej. W obrębie zatoki stępu między kością skokową a piętową może ponadto dojść do podrażnienia tkanek i wyzwolenia głębokiego bólu na przednio-bocznej części stopy. Ból ten nasila się w trakcie chodzenia po nierównym podłożu.

Patologie nerwów

Rozciągnięcie i mechaniczne podrażnienie nerwu piszczelowego przebiegającego pod kostką przyśrodkową odpowiada za rozwój tzw. zespołu kanału stępu. Pojawiają się zaburzenia czucia w formie mrowienia, drętwienia lub pieczenia po przyśrodkowej stronie kostki promieniujące do podeszwy stopy.

Ze względu na fakt, że złe ustawienie tyłostopia przekłada się na nieprawidłową biomechanikę przodostopia, częstą współtowarzyszącą neuropatią jest uciskową jest nerwiak Mortona. Uciskowi ulega wtedy nerw podeszwowy unerwiający palce – pacjenci mogą skarżyć się na cierpnięcie dwóch przyległych palców i pieczenie z przodu stopy nasilające się przy noszeniu butów z wąskimi czubkami.

Wkładki na płaskostopie podłużne

Celem wkładek na płaskostopie podłużne jest ograniczenie przeciążeń mięśni i stawów oraz złagodzenie dolegliwości bólowych. Wkładki ortopedyczne mają także za zadanie zapobiegać pogłębianiu się deformacji. Jeśli istnieje możliwość częściowego skorygowania koślawości pięty, wkładkę należy uformować w pozycji skorygowanej stopy. Gdy deformacja stopy płasko-koślawej jest już utrwalona, zadaniem wkładki będzie stabilizacja tyłostopia oraz komfortowe wsparcie łuku podłużnego.